Hướng dẫn cách trang trí bàn thờ ngày tết

Bàn thờ tổ tiên là nơi con cháu bày tỏ lòng yêu kính và tưởng nhớ đến ông bà tổ tiên. Việc trang trí bàn thờ luôn được ưu tiên hàng đầu trong những ngày tết Nguyên Đán cổ truyền. Tuy nhiên, để trang trí đúng cách thì không phải ai cũng hiểu rõ. Nhân dịp lễ tết 2016, chúng tôi xin gửi đến quý vị cách trang trí bàn thờ ngày tết ý nghĩa nhất…

1. Thể hiện lòng hiếu kinh quá cách giữ sạch bàn thờ

Bàn thờ là nơi thờ cúng ông bà tổ tiên trong gia đình, thường bàn thờ sẽ được đặt ở vị trí trung tâm và cao nhất ngôi nhà. Việc này để tránh sự va chạm cũng như bụi bẩn. Tuy nhiên, không phải để vị trí đó là không cần phải lau dọn, công việc lau dọn bàn thờ tổ tiên phải luôn được thực hiện một cách sạch sẽ và tỉ mĩ.

Khi lau bàn thờ cần sử dụng chổi quét hoặc khăn lau riêng biệt. Sử dụng nước sạch để lau dọn bàn thờ (ngoài nước sạch, bạn có thể sử dụng nước mưa, nước lá trầu, lá bồ…).

Không phải đợi lúc năm hết tết đến, nhân dịp giỗ chạp hay vào những ngày sóc vọng, người ta mới dọn dẹp và chăm chút bàn thờ. Tuy nhiên, phải vào những ngày cận Tết, chúng ta mới thấy hết được không khí bận bịu, tất bật của việc dọn dẹp và chuẩn bị sắm sửa đồ thờ. Từ việc đánh sáng lại bộ tư đồng, lau chùi khung ảnh, thay cát bát hương (nhang)… đều thể hiện cho nhu cầu giao hòa, gắn kết mật thiết giữa thế giới hữu tình và thế giới tâm linh thiêng liêng.

Công việc lau dọn bàn thờ tổ tiên ngày tết thường sẽ do người đàn ông trong gia đình đảm nhiệm do công việc này khá khó khăn (bàn thờ ở trên cao) đối với phụ nữ. Ngoài ra, người đàn ông là trụ cột gia đình, phải là đại diện chăm sóc nơi thờ cúng tổ tiên để tỏ lòng hiếu kính.

2. Bày biện đồ cúng trên bàn thờ phải chu đáo, đầy đủ

Ngoài việc lau dọn sạch sẽ, vị trí sắp đặt đồ cúng trên bàn thờ cũng là công việc đòi hỏi sự tập trung chính xác của gia đình. Trên bàn thờ tổ tiên, ở chính giữa đặt bát hương (tượng trưng cho tinh tú) và trên bát hương có cây trụ để cắm hương vòng (tượng trưng cho trục vũ trụ), hai bát hương khác đặt ở bên trái và bên phải tạo nên tư thế tam tài; ở hai góc ngoài bao giờ cũng có hai cây đèn dầu (hoặc nến) tượng trưng cho mặt trời bên trái và mặt trăng ở bên phải. Khi cần giao tiếp với tổ tiên (có lúc thỉnh cầu, có lúc sám hối… người ta thường đốt nến (đèn dầu) và thắp hương. Mọi nguyện cầu theo các vòng khói hương chuyển đến ông bà tổ tiên

Khoảng sáng 30 Tết, việc bày biện bàn thờ Tết phải được hoàn tất. Tuỳ theo điều kiện kinh tế hay văn hóa từng miền mà trên bàn thờ có thêm cặp dưa hấu xanh, gói thuốc lá, cặp bánh chưng hay bánh tét…

Bàn thờ tổ tiên thường được thắp sáng trong những ngày tết, ngoài các loại hương, hiện nay nhiều nhà còn sử dụng bóng đèn để thắp sáng bàn thờ. Điều này thể hiện ý nghĩa biểu trưng của các vị tinh tú đang tỏa sáng, sự quan tâm chăm lo ân cần của con cháu…

Hương khói còn tạo nên một không khí ấm cúng nơi gian thờ, gắn kết tình cảm và ước nguyện hạnh phúc của mọi người trong một gia đình. Hương dùng cho những ngày Tết cũng thường là các loại hương có mùi thơm đặc biệt ví dụ như hương bài, hương trầm, hương nhài… là những loại hương có mùi thơm hết sức đặc trưng cho nhân dân ba miền ở Bắc – Trung – Nam.3Chọn mâm ngũ quả dâng bàn thờ ngày Tết

Có lẽ nhiều người chưa biết, việc bày mâm ngũ quả ngày Tết xuất phát từ thuyết ngũ hành: kim – mộc – thủy – hỏa – thổ. Đại diện cho các ngũ hành này thường là 5 loại quả có màu chuối xanh, bưởi vàng, hồng đỏ, lê trắng, quýt da cam thể hiện sự Phú (giàu có) – quý (sang trọng) – thọ (sống lâu) – khang (khỏe mạnh) – ninh (bình yên).

Mỗi một miền lại có một quan niệm riêng về ý nghĩa mâm ngũ quả. Người Nam bộ có cách đọc chại âm hay đơn tiết hóa một số từ, ví dụ chỉ tên trái mãng cầu thì gọi đơn tiết hóa là Cầu (mãng cầu: thoả mãn trong sự cầu xin) – Sung (sung: chỉ sự sung túc, sung mãn) – Vừa (đọc chệch âm là dừa: quả dừa) – Đủ (đơn tiết hóa của đu đủ và xài (là cách đọc chệch của âm xoài).

Trong khi đó, người miền Bắc hướng đến ý nghĩa biểu trưng nhiều hơn, quả phật thủ hay nải chuối như bàn tay che chở của đức phật cho tất cả mọi người; quả bưởi, dưa hấu thể hiện cho sự đầy đặn, trọn vẹn căng đầy sức sống; màu sắc thắm tươi của quýt, hồng tượng trưng cho sự may mắn, phồn thịnh cát tường.

Ngày nay, mâm quả trên bàn thờ tết người Việt phong phú hơn về chủng loại bởi sự góp mặt của những hoa quả ngoại nhập. Với tính dung hợp trong văn hóa, người Việt Nam luôn có thể tìm thấy tất cả những yếu tố thích hợp, có giá trị ý nghĩa đối với đời sống tâm linh của dân tộc mình. Ngoài ra, những sản vật đẹp mắt nhất, tinh tuý nhất, được dâng bày với những tình cảm hiếu kính, trang trọng và thiết thân nhất.